Veiligheidskundigen starten vakgroep robotica

Het doel van de Nederlandse Vereniging voor Veiligheidskunde (NVVK) is, dat de nieuw op te zetten vakgroep Robotica hét kennisplatform op het gebied van veiligheid rondom robotica wordt. Er gaapt nu een (te) groot gat tussen wetenschap en werkvloer. Robot Magazine sprak met hoofdbestuurslid Kees van der Blom en communicatieadviseur Frank Westerink over de doelstellingen van de vereniging en het waarom van een vakgroep robotica.

De Nederlandse Vereniging voor Veiligheidskundigen is een kennisvereniging met zo’n drieduizend leden die zich bezighouden met veiligheid. De leden van NVVK zijn individuele leden en zijn werkzaam voor bijvoorbeeld verzekeraars, transportbedrijven, of in de procesindustrie, maakindustrie, logistiek, medische wereld, nutsbedrijven en hulpdiensten. Sommige van deze leden zijn ook arbeidshygiënist. Zowel studenten als veiligheidskundigen die het vak al beoefenen of inmiddels zijn gepensioneerd zijn lid van de vereniging.

Veiligheidskunde

Wat is en doet een veiligheidskundige? Van der Blom: "Hij of zij is eigenlijk een alleskunner. Een veiligheidskundige heeft raakvlakken met arbeidshygiëne, arbeidsorganisatie, bedrijfsartsen en het management. Een veiligheidskundige is vooral bezig met acute blootstelling aan gevaar, een arbeidshygiënist meer met chronische blootstelling, leidend tot beroepsziekten.

Een veiligheidskundige is vrij breed opgeleid en ontwikkelt een specialisatie binnen het bedrijf of instelling waar hij of zij werkt. Hij of zij is bezig met directe veiligheid: safety (veiligheid van personen en systemen) maar ook met (cyber) security, IT, OT en beveiligingssystemen (denk aan hacking). Meestal specialiseert men zich via cursussen en ervaring in een bepaalde sector; ikzelf ben bijvoorbeeld gespecialiseerd in veiligheid in en rond het treinverkeer. Anderen zijn goed in brandbestrijding, explosieveiligheid of machineveiligheid."

Robotica en veiligheid

Het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) constateerde dat er veel ontwikkelingen zijn in de robotica, terwijl de wet- en regelgeving daarbij achter blijft. Robots hebben een uitstraling op arbeid, werknemers en processen. De overheid wil niet een remmende factor zijn bij de verdere ontwikkeling van robots, maar wil wel meer inzicht hebben in hoe er met robots moet worden omgegaan.

De praktijk leert dat veiligheidskundigen in bedrijven en instellingen dat niet altijd weten. SZW en TNO hebben in dat kader denktank iTanks, de NEN, High Tech NL en de NVVK benaderd om webinars te organiseren en spin-offs te creëren. De NVVK participeert in de werkgroep Robotica en Arbeidsveiligheid, die is geïnitieerd vanuit SZW en TNO. De overheid is nog niet actief betrokken in deze wereld, maar participeert wel in dit soort initiatieven.

Om ook binnen de vereniging meer aandacht te creëren voor het fenomeen robotica, kunstmatige intelligentie en alles wat daarmee te maken heeft, wordt momenteel een nieuwe vakgroep in het leven geroepen. Veiligheidskundigen hebben hiermee een plek waar ze vakmatig met robot- en arbeidsveiligheid bezig zijn.

Maar de vakgroep kan ook een uitstralend effect hebben naar veiligheidskundigen die er in hun beroepsuitoefening (nog) niet of nauwelijks mee te maken hebben of krijgen. Daarbij valt bijvoorbeeld te denken aan opleidingsinstituten, waar navraag leert dat robotveiligheid nog maar weinig aandacht krijgt in veiligheidsopleidingen. Binnen het reguliere onderwijs wordt trouwens sowieso te weinig aan veiligheid gedaan, met name op de niveaus waar de uitstroom ervan juist het meest blootstaat aan veiligheidsrisico's.

Vakgroep Robotica

Van der Blom houdt zich als lid van het hoofdbestuur bezig met de oprichting van de nieuwe vakgroep. "Wij willen dat robotica (maar ook kunstmatige intelligentie) veel gestructureerder in beeld wordt gebracht. Ook willen we dat kennis wordt verzameld en beschikbaar gesteld aan veiligheidskundigen die met robotica worden geconfronteerd. De industrie innoveert snel en wil zo snel mogelijk zo veel mogelijk robots inzetten. Maar wat voor effect heeft dat op de werknemers, de werkomgeving, de kwaliteit van producten, de aanwezige kennis en de arbeidsveiligheid?

Het doel van de vakgroep is kennis verzamelen, deze valideren en kennis delen en daarbij liefst vooroplopen. We willen uiteindelijk richtinggevend advies geven aan de ontwerpers, de bouwers en system integrators. Ons doel is dat de vakgroep Robotica wordt gezien als kennisplatform op het gebied van veiligheid rondom robotica. Dan kan ook de overheid en de wetenschap bij ons aankloppen. Er gaapt nu een (te) groot gat tussen wetenschap en werkvloer."

Graag jonge leden

Welk tijdsplan heeft de NVVK voor ogen om de nieuwe vakgroep op te richten? Van der Blom: "We zijn nu volop aan het werven. In die nieuwe vakgroep moeten vooral jonge enthousiaste leden komen. Als je een nieuwe vakgroep opricht, doe dat dan met mensen die daar nog heel lang in kunnen blijven. Zij moeten het gaan doen, je moet hen de ruimte en de mogelijkheden bieden Je moet ze het gevoel geven dat er iets van ze wordt verwacht."

Westerink vult aan: "De jonge leden hebben hun eigen netwerk en evenementen en zij zullen in de toekomst het meest te maken krijgen met veiligheid rondom robotica. We hebben de nodige aanmeldingen van hen gehad. Als we alles op een rijtje hebben, kunnen we ook met evenementen en dergelijke aan de slag. Ik verwacht dat we in het derde kwartaal een eerste evenement kunnen houden; in welke vorm is afhankelijk van Covid-19. Dan zal de officiële oprichting van de vakgroep een feit zijn."

Net als het hoofdbestuur en de overige vakgroepen binnen de NVVK zal de vakgroep Robotica zich vooral bezighouden met het delen en verspreiden van kennis. Westerink: "De NVVK positioneert zichzelf nadrukkelijk als kennisplatform. Ze is niet zomaar een beroepsvereniging maar hét kennisplatform op veiligheidskundig gebied voor Nederland. We willen die kennis delen, we willen echt de bron zijn voor veiligheidskunde."

Zijn robots nu veilig?

Uw auteur heeft zelf ooit een tik gehad van een cobot, zonder daar overigens zelfs maar een blauwe plek van over te houden. Maar ik zou niet graag in de buurt zijn als een onbemande tractor zijn GPS-signaal verliest en 'op hol slaat'. Kunnen we de huidige robots en cobots veilig noemen?

Westerink: "Ik denk dat er voor de veiligheidskundige nog een andere slag in zit. Hij moet voorkómen dat mensen een klap krijgen of dat een tractor op hol slaat. Welke veiligheidsafstanden moet je in acht nemen, welke reactietijden moet het veiligheidsmechanisme hebben, dat soort dingen. Je moet daar een veiligheidspolicy bij creëren."

NVVK werkt hiertoe nog niet samen met aanbieders van robotica. Van der Blom: "We komen ze al wel tegen in de Werkgroep Robotica en Arbeidsveiligheid. We willen samen met de industrie workshops organiseren en rondetafelgesprekken voeren. Met de gecombineerde kennis van veiligheidskundigen en ontwerpers kom je tot heel bruikbare en veilige oplossingen. Je moet bij een investering in robotica samen optrekken. De veiligheidskundige moet niet achteraf worden geconfronteerd met niet goed overdachte beslissingen."

Foto: Michal Jarmoluk from Pixabay