27/06/2024
Door Ad Spijkers
Italiaanse onderzoekers hebben aangetoond dat mensen robots kunnen beschouwen als co-auteurs van de resultaten van hun acties.
Onderzoekers van het Istituto Italiano di Tecnologia in Genua hebben aangetoond dat mensen onder specifieke omstandigheden robots kunnen behandelen als co-auteurs van de resultaten van hun acties. De voorwaarde voor dit fenomeen is dat een robot zich mensachtig, sociaal gedraagt. Het aangaan van blikcontact en het deelnemen aan een gemeenschappelijke emotionele ervaring, zoals het kijken naar een film, zijn de sleutelwoorden. De studie maakt de weg vrij voor het begrijpen en ontwerpen van de optimale omstandigheden waarin mensen en robots in dezelfde omgeving kunnen samenwerken.
Samenwerking
Mensen handelen niet in een sociaal vacuüm. De meeste van hun acties vereisen coördinatie met anderen in ruimte en tijd om een doel te bereiken. Een cruciaal aspect van de interactie met anderen is de ervaring van wat het gevoel van gezamenlijke keuzevrijheid wordt genoemd. In de studie ontdekten de onderzoekers dat mensen dit gevoel van gezamenlijke keuzevrijheid met de robotpartner ervaren wanneer deze wordt gepresenteerd als een opzettelijke agent, maar niet wanneer deze wordt gepresenteerd als een mechanisch artefact.
Het gevoel van gezamenlijke keuzevrijheid verwijst naar het gevoel van controle dat mensen ervaren, zowel over hun eigen acties als over die van hun partners. Dit ligt daarmee ten grondslag aan teambuilding. De onderzoekers hebben het onderzocht door eerst de mechanismen ervan in mens-mens-interacties te identificeren en vervolgens te testen of soortgelijke reacties zouden optreden in mens-robot-interactie.
De interactietaak bestond uit het verplaatsen van een cursor op het scherm naar een doellocatie en het vervolgens bevestigen van de positie van de cursor op het doel, waardoor een toon werd geactiveerd. Het onderzoek werd uitgevoerd met behulp van gedragsmetingen en neurale reacties geregistreerd door elektro-encefalografie (EEG), om de opkomst van een gedeeld controlemechanisme tussen mensen en de mensachtige robot iCub te evalueren.
Experimenten
In twee experimenten manipuleerden onderzoekers de toekenning van intentionaliteit, dat wil zeggen de menselijke gelijkenis, aan de robot iCub. In het eerste experiment voerde iCub een taak mechanisch uit, waardoor de deelnemers het als een mechanisch artefact gingen zien. In het tweede experiment hadden de deelnemers eerst interactie met iCub, op een manier die de kans vergrootte dat ze er opzettelijkheid aan toeschreven. Dit omvatte een dialoog, een uitwisseling van blikken en het samen bekijken van video's, waarbij iCub mensachtige emotionele reacties vertoonde. Dit was bedoeld om deelnemers iCub als meer opzettelijk en menselijk te laten ervaren.
De onderzoekers ontdekten dat mensen pas in het tweede experiment samen met de mensachtige robot een gevoel van keuzevrijheid voelden, wat blijkt uit zowel gedrags- als neuronale reacties. Dit laat zien dat goed teamwerk met een robot waarschijnlijker is als de robot wordt gezien als een opzettelijke en sociale agent, maar niet als hij wordt gezien als een mechanisch apparaat. Het informeert wat de optimale omstandigheden zijn voor mensen en robots om samen te werken aan gedeelde doelen in hun dagelijks leven.
De wetenschappelijke publicatie vindt u hier.
Foto: IIT-Istituto Italiano di Tecnologia