09/03/2023
Door Ad Spijkers
Door robots geassisteerde chirurgie vindt op steeds uitgebreidere schaal toepassing. De Universitätsklinik Ulm voert er nu ook longchirurgische ingrepen mee uit.
Chirurgische ingrepen met het daVinci-besturingssysteem behoren bij veel ziekenhuizen inmiddels tot de dagelijkse routine. Tot nu toe wordt de chirurgische robot vooral gebruikt in de urologie en inwendige chirurgie. De Universitätsklinikum Ulm (UKU) gebruikt het geavanceerde systeem nu ook bij longchirurgie.
DaVinci
Het daVinci besturingssysteem voor door robots geassisteerde chirurgie werkt minimaal invasief (met de kleinst mogelijke incisie), nauwkeurig en efficiënt. De robot is daarom al jaren een betrouwbare metgezel in de operatiekamer van menig ziekenhuis. Het systeem bestaat uit een chirurgenconsole, een computertoren en een patiëntentrolley. De chirurg zit aan de console en ziet dankzij de modernste camera- en lichttechnologie de instrumenten en het operatieveld driedimensionaal en tien keer vergroot op een scherm voor zich. Hij bedient de kleine hendels en schakelaars op de console met grote gevoeligheid.
De commando's worden real-time doorgestuurd naar de robot, die de bewegingen en grepen met de vier armen en chirurgische instrumenten op de patiënt uitvoert en zelfs de kleinste trillingen compenseert. De primaire verantwoordelijkheid en controle van de operatie ligt dus nog steeds bij de chirurgen - de daVinci moet meer gezien worden als hun verlengde arm.
Longchirurgie
De daVinci werd bij de UKU tot voor kort vooral gebruikt ter ondersteuning van chirurgen bij urologie en inwendige chirurgie en werd onder andere gebruikt bij prostatectomieën (het operatief verwijderen van de prostaat als gevolg van prostaatkanker) en slokdarmchirurgie. De goede visualisatie via de camera, de flexibele vrijheidsgraden en het lage toegangstrauma veroorzaakt door de beweegbare instrumenten maken het mogelijk om te werken in gebieden die anatomisch moeilijk toegankelijk zijn.
Sinds het najaar van 2022 wordt het geavanceerde systeem bij UKU ook steeds vaker gebruikt bij longchirurgie. DaVinci helpt soms bij de behandeling van pneumothorax (de pathologische ophoping van lucht in de borstkas tussen het binnenste en buitenste longvlies betekent). Er zijn verschillende redenen voor het vertraagde gebruik van de robot op het gebied van thoraxchirurgie. De belangrijkste reden is de beschikbaarheid van het systeem dat moet worden afgestemd met de andere disciplines. Ook is er een bepaalde leercurve bij het gebruik van de chirurgische robot, die vooraf moet worden overwonnen.
Training
Gezien de techniek en de mogelijke complicaties behoren met name longresecties tot de meest veeleisende chirurgische ingrepen. Chirurgen kunnen het zich nauwelijks veroorloven om fouten te maken. Om deze redenen was de remmingsdrempel om de daVinci in de logchirurgie te gebruiken hoog. Er gaat dan ook een heel protocol aan vooraf voordat longchirurgen zelfstandig ingrepen met de robot mogen doen.
De meerwaarde van een operatie met de daVinci is de verminderde belasting van de patiënt door kleinere incisies en het goede overzicht van het operatieveld voor de chirurgen. Ook wordt de duur van de operatie verkort waardoor patiënten niet meer zo lang onder narcose hoeven en de wonden sneller genezen dankzij de minimaal invasieve ingreep. Omgekeerd betekent dit ook dat het totale ziekenhuisverblijf wordt verkort.
Toekomst
Door robots geassisteerde chirurgie biedt veel kansen en staat eigenlijk nog in de kinderschoenen. Maar de technologische vooruitgang dringt ook door tot in operatiekamers. De trend is zeker om de robot nog meer en regelmatiger op alle gebieden in te zetten. Theoretisch is een ander mogelijk toekomstig gebruik onder meer, dat een ervaren daVinci-operator operaties over lange afstanden uitvoert en niet noodzakelijkerwijs aanwezig hoeft te zijn in de operatiekamer. Tegen de achtergrond van het gebrek aan jonge mensen in chirurgie en het gebrek aan ervaren chirurgen, zullen gecomputeriseerde longoperaties in de toekomst onvermijdelijk zijn.
Foto: Universitätsklinikum Ulm