15/10/2024
Door Ad Spijkers
Voor het jubileumweekend van de Dresdner Sinfoniker werd het dirigeerstokje gehanteerd door drie cobots.
Afgelopen weekend vierde de Dresdner Sinfoniker met de Roboter.Sinfonie zijn 25-jarig jubileum. Het bijzondere aan het concert in het Festspielhaus Hellerau in Dresden was, dat dirigent Magnus Loddgard het podium deelde met een industriële robot. In samenwerking met het Centre for Tactile Internet with Human-in-the-Loop (CETI) van de Technische Universität Dresden leerde de robots het dirigentstokje te hanteren.
Robot als dirigent
Samenwerking tussen mens en robot heeft het onderzoek bij CeTI altijd gestimuleerd. De visie is een actieve samenwerking waarbij robots mensen ondersteunen en menselijke vaardigheden worden overgedragen naar robotica. Dit wordt spannend en relevant voor taken die één persoon niet alleen kan uitvoeren, maar ook voor complex werk dat een hoge mate van betrouwbare precisie vereist. Net als hier bij de Roboter.Sinfonie.
Het eerste deel van het concert omvatte een première van Markus Lehmann-Horn en werken van Konstantia Gourzi en Wieland Reissmann. Na de pauze droeg dirigent Loddgard de leiding van het ensemble over aan de robot. De CanonX van Conlon Nancarrow en het bij Andreas Gundlach neergelegde jubileumwerk maken gebruik van alle mogelijkheden van machinaal dirigeren, in het bijzonder van de ritmisch-motorische vaardigheden van de robotdirigent.
Ter gelegenheid van het jubileum liet het symfonieorkest de Canon X van Nancarrow, oorspronkelijk geschreven voor een zelfspelende pianola, arrangeren voor zijn bezetting. In dit stuk kruist het verdeelde orkest elkaar in tempo, terwijl het tegelijkertijd versnelt en vertraagt. Het dirigeren van zo'n werk is voor een mens een vrijwel onmogelijke taak, maar vormt voor de robot geen probleem. De vraag was alleen of de musici twee robotarmen kunnen volgen die in tegengestelde richtingen werken.
Educatie
In deze context omvat de Roboter.Sinfonie ook een educatief project met studenten in de 8e en 9e klas van de middelbare school Dresden-Johannstadt. In samenwerking met het CeTI ontwikkelde de Dresdense choreograaf Norbert Kegel een choreografie met de jongeren waarin ze interactie hebben met een robothond. Het creatieve proces geeft hen inzicht in de wereld van de robotica en laat ruimte voor vragen over het huidige en toekomstige gebruik van nieuwe technologieën. De door de studenten ontwikkelde choreografie vormde het middelpunt van een korte film die tijdens het concert werd vertoond.
Het Dresden Symphony Orchestra wil hun publiek verrassen en confronteren met het Roboter.Sinfonie project. Net als in eerdere projecten willen ze met muziek maatschappelijk relevante onderwerpen aankaarten en vragen stellen. Hoe gaan kunstenaars en hoe gaan we om met nieuwe technologieën die in staat zijn onze samenleving fundamenteel te veranderen? Waar liggen naast de bekende risico’s ook nog mooie kansen? Is het mogelijk dat er een nieuwe, unieke muzikale expressie ontstaat als gevolg van de samenwerking tussen mens en machine? Waar zijn interpretatie en charisma? In Roboter.Sinfonie hebben mensen de creatieve controle en het laatste woord. Maar de grenzen vervagen.
Het volledig concert (1 u 20 min) ziet u hier.
Foto: Technische Universität Dresden