19/08/2024
Door Ad Spijkers
Een Zweedse onderwaterrobot wordt naar de rand van een gletsjer op Noord-Groenland gestuurd om metingen te doen in voorheen onontgonnen wateromgevingen
De ijsbreker Oden is onderweg naar de moeilijk bereikbare wateren en gletsjers van Noord-Groenland. De 42-daagse poolexpeditie naar de C.H. Ostenfeld gletsjer in Victoria Fjord is onderdeel van de poging om in kaart te brengen hoe smeltende ijskappen de wereldwijde zeespiegelstijging kunnen beïnvloeden. De poolexpeditie naar de Noordelijke IJszee bestaat uit ongeveer veertig onderzoekers, waaronder een team van de Kungliga Tekniska Högskolan in Stockholm met het autonome onderwatervaartuig LoLo.
Smeltende gletsjer
Wetenschappers weten maar heel weinig over wat er werkelijk gebeurt als smeltende gletsjers in zeewater veranderen. De huidige modellen van de ontwikkeling zijn ontoereikend; onderzoekers moeten bijna raden hoe het smelten wordt beïnvloed wanneer het warmere Atlantische water het koude ijs ontmoet. Alle data die de onderzoekers kunnen verzamelen zijn uniek. Zelfs een akoestische ping in de waterdiepte, zal waardevolle informatie geven: niemand weet namelijk hoe diep de fjord is.
Zodra de Oden erin is geslaagd om door de dikke ijslaag in Victoria Fjord tussen de ijsbergen te breken, wordt de onderwaterrobot ingezet om diep te duiken en zo dicht mogelijk bij de gletsjerrand data te verzamelen. De ijsbreker moet op veilige afstand van de gletsjer blijven. Als ijs van de rand in zee plonst, kan dat een golf veroorzaken die ervoor kan zorgen dat Oden hevig schudt en kleine boten in het water kapseizen.
Risico
Die veiligheidsafstand geldt niet voor LoLo, die dicht bij de ijsrand kan komen om gegevens te verzamelen. Er is natuurlijk wel een risico dat de robot wordt blootgesteld aan ijsmassa's als het ijs afkalft. De onderwaterrobot LoLo is geprogrammeerd om terug te keren naar dezelfde locatie nadat waardevolle data is verzameld uit de diepten van de oceaan. De onderzoekers verzamelen de data voordat het tijd is voor de volgende robotmissie.
Het voertuig is geprogrammeerd om een gewicht los te laten, waardoor het naar de oppervlakte zal stijgen in het geval van een ernstige storing. Maar als vaartuig het volledig verdwijnt, gaat niets of niemand naar beneden om het water te doorzoeken. Daar zijn geen middelen of tijd voor.
Verwachtingen
Het zou ideaal zijn als het schip een lange afstand dicht bij en parallel aan de gletsjer zou kunnen afleggen en zogenaamde pluimen zou kunnen vinden. Zoetwaterpluimen van smeltwater stromen onder het ijs langs de bodem vandaan en vermengen zich met zeewater. De onderzoekers zouden het geweldig vinden om de pluimen in kaart te brengen, omdat ze van groot belang zijn voor het verdere smelten van de gletsjer.
De grootste tegenslag voor de onderzoekers zou zijn, dat ze de fjord niet in kunnen omdat er te veel ijs rond de gletsjer ligt. De kapitein kan besluiten dat hij niet verder kan met de ijsbreker Er zijn veertig onderzoekers aan boord en iedereen wil zijn eigen onderzoek doen, inclusief toegang tot een helikopter. LoLo is voorbereid op transport per helikopter naar een morenestrand aan het hoofd van de gletsjer brengen, dat in de late zomer vaak ijsvrij is.. Van daaruit kunnen de onderzoekers de robot het water in rollen en de metingen uitvoeren. Of een heli beschikbaar is, is afhankelijk van de ijssituatie en wat andere onderzoeksgroepen aan boord willen doen
Foto: Martin Jakobsson