Pepper assisteert bij muziekles

Een sociale robot die meedenkt en aanmoedigt, heeft een positieve invloed op kinderen op muziekles.

Kinderen te laten oefenen op een muziekinstrument kan een hele uitdaging zijn. Onderzoeker Heqiu Song aan de TU Eindhoven ontwierp een muziekmaatje en promoveerde daar deze week op. Kinderen bleken meer en gemotiveerder te oefenen met een menselijke robot naast zich. Ook muziekdocenten en ouders zijn enthousiast over de stimulerende werking van de muziekrobot.

Musiceren stimuleren

Song stopte als tiener met muziekles, mede door een bemoeizuchtige moeder het. Met de inzet van robotica hoopt ze nu kinderen met meer plezier op hun muziekinstrument te laten oefenen. Want een nieuw muziekinstrument leren gaat niet vanzelf. Regelmatige herhaling is belangrijk en daarom adviseren muziekdocenten om liefst dagelijks een kort moment te oefenen. Maar in de praktijk is een vast tijdstip vaak lastig en kinderen zijn doorgaans sneller tevreden dan de meeluisterende ouder.

Song speelt zelf alweer piano en gitaar en vindt dat een aanrader. "Muziek maken kan voor veel ontspanning zorgen, het is heerlijk als je in een flow raakt. En wanneer je samen speelt in bijvoorbeeld een orkest of bandje is muziek echt een manier om met elkaar te communiceren."

Muziek is belangrijk voor een kinderbrein; er worden complexere hersenverbindingen aangelegd. Hierdoor kunnen kinderen beter schakelen tussen meerdere taken, informatie verwerken en langer hun geconcentreerd bezig zijn. Ook is aangetoond dat muziek een positief effect heeft op het wiskundig inzicht en de sociaal-emotionele ontwikkeling. Muziek maken is goed voor het zelfvertrouwen, doorzettingsvermogen en het verwerken van emoties. Mede door haar eigen ervaringen wilde Song onderzoeken hoe oefenen voor kinderen plezieriger kan worden. Ook wil ze hiermee ouders en muziekdocenten ondersteunen.

Sociale robots

Song onderzocht óf en hoe sociale robots effectief ingezet kunnen worden in het muziekonderwijs. Deze worden al ingezet in de zorg of bij het aanleren van een tweede taal. Maar een sociale robot in een stimulerende rol bij muziekoefening is nieuw. Ze koos twee humanoïde robots om te testen. Jimmy is een SociBot-Mini, een compacte robot met een bewegelijk hoofd waarop gezichtsuitdrukkingen kunnen worden geprojecteerd. De andere robot is Pepper, die door zijn toegankelijke uiterlijk kan communiceren en dankzij beweegbare armen en handen spelletjes kan spelen.

Het kostte enige moeite om muziekscholen te vinden die aan het onderzoek wilden meewerken. Zoals wel vaker werd met argusogen naar nieuwe technologie gekeken en docenten vreesden voor hun baan. Maar Song wilde docenten juist ondersteunen. Als er thuis meer en beter wordt geoefend, heeft dat een positief effect op de muziekles. Bovendien is muziek meer dan het aanleren van vaardigheden; ook emoties zijn belangrijk. Dat vereist een goede leraar nodig. Ze kreeg uiteindelijk hulp van CKE (Cultuur & Kunst Eindhoven), Muziekschool Den Haag en Phoenix Cultuur Veghel.

Meespelen met YouTube

Song liet kinderen na een korte kennismaking herhaaldelijk met de robot oefenen. Ze zat zelf in een apart kamertje om de robot te bedienen en te instrueren. Ze werkte met kinderen van acht tot zestien jaar, zowel beginners als gevorderden. De kinderen deden beter hun best met de muziekoefening wanneer een sociale robot werd ingeschakeld. Het bleek niet uit te maken welk type robot. Behalve langer en geconcentreerder werd er met veel plezier geoefend. Ook doorgaans kritischer tieners oefenden effectiever. Samen met de robot meespelen met de favoriete muziekvideo op YouTube bleek favoriet.

Kinderen die net beginnen met muziekles, hebben vaak veel aanmoediging nodig. In experimenten met een niet-veroordelende en veroordelende robot zagen we dat de beginners het beter deden met alleen positieve stimulering. Vooral meisjes zijn hier extra gevoelig voor. Bij kinderen die al langere tijd een instrument bespelen, geeft de robot vooral extra tips en aanwijzingen. Ook is het belangrijk om het zelflerende vermogen te trainen. Dat kan door kinderen zelf hun muziekspel te laten beoordelen op bijvoorbeeld ritme en tempo.

Rol van volwassenen

Voordat muziekdocenten en ouders iets te enthousiast worden, beklemtoont Song dat het om eerste studies gaat. Er zijn nog veel vervolgexperimenten nodig voordat thuis een robot naast de pianokruk staat. Ze wil onder meer testen of kinderen de robot na maanden of jaren nog steeds leuk vinden en nog steeds net zo goed hun best doen.

De rol van de ouders is belangrijk. Ook al kan je zelf geen noot spelen, hun hulp bij het leren bespelen van een nieuw muziekinstrument is essentieel. Zit naast het kind, moedig aan en bedenk dat de aanhouder wint.

Foto: Hequi Song