24/09/2021
Door Ad Spijkers
Canadese studie biedt inzichten die ontwerpers van sociale robots voor de gezondheidszorg of andere toepassingen zouden kunnen helpen.
In de toekomst zouden sociaal interactieve robots senioren kunnen helpen hun oude dag thuis door te brengen of bewoners van zorginstellingen helpen met hun dagelijkse activiteiten. Maar zullen mensen daadwerkelijk advies of instructies van een robot accepteren? Een nieuwe studie van de University of Toronto suggereert dat het antwoord afhangt van hoe die robot zich gedraagt.
Wanneer robots zich voordoen als mensachtige sociale agenten hebben mensen de neiging om mee te spelen in dat gevoel van menselijkheid. Ze zullen hen behandelen zoals we een persoon zouden behandelen. Maar zelfs eenvoudige taken, zoals iemand vragen om zijn medicijnen in te nemen, hebben een grote sociale diepgang. Als we robots in die situaties willen plaatsen, moeten we de psychologie van robot-mens interacties beter begrijpen.
Ook in de mensenwereld is er geen wondermiddel als het op overredingskracht aankomt. Maar een sleutelbegrip is autoriteit, die verder kan worden onderverdeeld in twee soorten: formele autoriteit en echte autoriteit. Formeel gezag komt voort uit iemands rol. Als iemand leidinggevende, leraar of ouder is, heeft die persoon een bepaalde mate van formeel gezag. Maar echt gezag heeft te maken met de controle van beslissingen, vaak voor entiteiten zoals financiële beloningen of straffen.
Onderzoek
Om deze concepten te simuleren, zetten de onderzoekers een experiment op waarbij een mensachtige robot (Pepper) werd gebruikt om 32 vrijwilligers te helpen bij het voltooien van een reeks eenvoudige taken, zoals het onthouden en terughalen van items in een reeks. Voor sommige deelnemers werd Pepper gepresenteerd als een formele autoriteitsfiguur. Hij was de experimentator en de enige 'persoon' met wie de proefpersonen interactie hadden. Bij andere deelnemers werd een onderzoeker voorgesteld als de experimentator en werd Pepper voorgesteld om de proefpersonen te helpen bij het volbrengen van de taken.
Elke deelnemer doorliep een set van drie taken twee keer. Eén keer bood Pepper financiële beloningen voor correcte antwoorden om positieve echte autoriteit te simuleren. Een andere keer legde Pepper financiële boetes op voor incorrecte antwoorden, om negatieve echte autoriteit te simuleren.
Over het algemeen was Pepper minder overtuigend wanneer hij werd voorgesteld als een autoriteitsfiguur dan wanneer hij werd voorgesteld als een helper voor leeftijdsgenoten. Volgens de onderzoekers komt dit resultaat mogelijk voort uit een kwestie van legitimiteit.
Sociale robots zijn vandaag de dag nog geen gemeengoed. In Noord-Amerika ontbreekt het mensen aan relaties en een gevoel van gedeelde identiteit met robots. Het kan moeilijk voor ze zijn om ze te gaan zien als een legitieme autoriteit. Een andere mogelijkheid is dat mensen een gezaghebbende robot niet gehoorzamen omdat ze zich erdoor bedreigd voelen.
Lessen
De onderzoekers merken op dat de afkeer om zich te laten overtuigen door een robot die gezaghebbend optreedt, vooral sterk leek te zijn bij mannelijke deelnemers. Van mannen is in eerdere studies aangetoond dat ze zich meer verzetten tegen gezagsdragers dan vrouwen. Ze zien ie een gezaghebbende robot mogelijk als een bedreiging voor hun status of autonomie.
Het sociale gedrag van een robot is van cruciaal belang voor de aanvaarding, het gebruik en het vertrouwen van de samenleving in dit soort technologie. Het onderzoek biedt inzicht in hoe overtuigende robots moeten worden ontwikkeld en ingezet in het dagelijks leven. Ook geeft het onderzoek aan hoe robots zich moeten gedragen om verschillende demografische groepen te helpen, waaronder onze kwetsbare bevolkingsgroepen zoals oudere volwassenen.
Ontwerpers van sociale robots moeten er vooral van uit gaan dat ze samenwerkings- en gezel-georiënteerd zijn, in plaats van dominant en gezaghebbend. Het onderzoek suggereert dat robots met nog meer obstakels te maken hebben dan mensen om succesvol te overtuigen. Als ze deze nieuwe rollen in onze maatschappij op zich gaan nemen, zullen hun ontwerpers daar rekening mee moeten houden en manieren moeten vinden om positieve ervaringen te creëren via hun gedrag.
Foto: Liz Do, University of Toronto Engineering